Σίγουρα, τα παιδιά μπορεί να ενοχλούνται από αυτές και άλλες συνηθισμένες εκφράσεις, αλλά μαντέψτε: Οι γονείς κάτι ξέρουν, γιατί αυτού του είδους η ενθάρρυνση ενισχύει τις πεποιθήσεις αυτοαποτελεσματικότητας, και είναι ακριβώς αυτές οι πεποιθήσεις που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή.
Η αίσθηση της αυτοαποτελεσματικότητάς μας επηρεάζει τη ζωή μας σχεδόν σε ό,τι κάνουμε, από το να μάθουμε να οδηγούμε ή να χειριζόμαστε την μπάλα του ποδοσφαίρου μέχρι να εξελισσόμαστε μέσα σε μια ουσιαστική, προσοδοφόρα καριέρα και να πλοηγούμαστε στις διαπροσωπικές σχέσεις. Όσο χιλιοειπωμένες κι αν είναι κάποιες εκφράσεις τους, οι γονείς προσπαθούν απλώς να ενισχύσουν την αυτοαποτελεσματικότητα σε όσους αγαπούν, επειδή γνωρίζουν ότι η αντιλαμβανόμενη αυτοαποτελεσματικότητά σας έχει πολύ πραγματικές επιπτώσεις στη ζωή σας. Και αυτό ισχύει ακόμη και αν οι δικοί σας δεν έχουν καν ορίσει ποτέ την αυτοαποτελεσματικότητα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τον όρο.
Τι σημαίνει ο όρος αυτοαποτελεσματικότητα
Η αυτοαποτελεσματικότητα, σύμφωνα με τον ψυχολόγο που επινόησε τον όρο στα τέλη της δεκαετίας του 1970, Dr. Albert Bandura, είναι οι πεποιθήσεις ενός ατόμου για τις ικανότητές του να επιτύχει πράγματα – όσοι έχουν υψηλά επίπεδα αυτοαποτελεσματικότητας είναι σίγουροι ότι έχουν την ικανότητα να είναι επιτυχείς σε μια σειρά από εργασίες.
Γιατί είναι σημαντική η αυτοαποτελεσματικότητα
Σίγουρα, η υπερβολική αυτοπεποίθηση ή η έλλειψη αληθινής κατανόησης των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων μας μπορεί να είναι ένα πρόβλημα: ένα άτομο μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρο ότι μπορεί να πηδήξει σε ένα ρυάκι αλλά να καταλήξει μούσκεμα, ότι μπορεί να εκφωνήσει έναν τέλειο γαμήλιο λόγο από το πουθενά αλλά να καταλήξει ένα ακατάστατο χάος, ή ότι μπορεί να ξεκινήσει μια επιτυχημένη επιχείρηση μόνο με το θάρρος του αλλά να καταλήξει σε οικονομική καταστροφή.
Αλλά από την άλλη πλευρά, χωρίς υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα, κανείς δεν θα μπορούσε όχι μόνο να περάσει στην απέναντι όχθη του ποταμού αλλά και να γίνει όντως ολυμπιονίκης στο άλμα εις μήκος- κανείς δεν θα μπορούσε όχι μόνο να εκφωνήσει μερικές παρατηρήσεις σε ένα μικρό πλήθος αλλά μάλλον να ανέβει στη σκηνή για να εμφανιστεί μπροστά σε χιλιάδες – και αν κανείς δεν τολμούσε ποτέ να επενδύσει σε μια επιχείρηση, κανείς δεν θα έφτασε στην επιχειρηματική επιτυχία.
Η αίσθηση της αποτελεσματικότητας, που μετριάζεται από την αίσθηση της πραγματικότητας, είναι κρίσιμη για την επιτυχία, κι αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς της ζωής, από τον επαγγελματικό και τον προσωπικό μέχρι τον ακαδημαϊκό, όπως θα δούμε.
Παραδείγματα αυτοαποτελεσματικότητας
Βρείτε ένα πολύ επιτυχημένο άτομο και σχεδόν πάντα θα έχετε βρει ένα άτομο που πιστεύει ότι είναι ικανό να επιτύχει. Και αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς.
Για παράδειγμα, φανταστείτε πρώτα δύο υποψήφιους διδάκτορες που ετοιμάζονται να υπερασπιστούν τις διατριβές τους – φανταστείτε ότι οι φοιτητές έχουν εργαστεί στον ίδιο τομέα, έχουν γράψει εργασίες που είναι αρκετά παρόμοιες και οι δύο αρκετά καλές, και που είναι εξίσου έξυπνοι και ικανοί.
Εδώ είναι η παγίδα: η μία από αυτές τους υποψήφιους διδάκτορες έχει πλήρη εμπιστοσύνη στις ικανότητές της, ενώ η άλλη δεν έχει εμπιστοσύνη στις δικές της ικανότητες. Ποια φοιτήτρια θα κάνει την καλύτερη παρουσίαση;
Ας σκεφτούμε και τη διάσημη φράση του Τόμας Έντισον που είπε κάποτε: «Η ευφυΐα είναι 1% έμπνευση και 99% ιδρώτας». Ποιος είναι πρόθυμος να δώσει όλο αυτόν τον ιδρώτα, δηλαδή την προσπάθεια;
Και μπορείτε να δείτε παραδείγματα για το πώς οι άνθρωποι με υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα τείνουν να είναι επιτυχημένοι στις τέχνες, στον αθλητισμό, στην πολιτική και αλλού – ένα μυαλό και ένα πνεύμα συντονισμένα στην επιτυχία τείνουν να οδηγούν το σώμα σε επιτεύγματα.
Πώς να αναπτύξουμε αυτοαποτελεσματικότητα
Τι σημαίνει να έχει κανείς υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα; Σημαίνει ότι έχετε περισσότερες πιθανότητες να είστε ιδιαίτερα επιτυχημένοι. Και για τη μέτρηση της αυτοαποτελεσματικότητας, μπορείτε να στραφείτε σε ένα ερωτηματολόγιο αυτοαποτελεσματικότητας γνωστό ως «γενικευμένη κλίμακα αυτοαποτελεσματικότητας» ή GSE, που δημιουργήθηκε από τους ψυχολόγους Ralf Schwarzer και Matthias Jerusalem.
Απαντήστε σε κάθε μία από αυτές τις ερωτήσεις σε μια κλίμακα από το 1-5 και, όπως μπορείτε να μαντέψετε, όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία, τόσο υψηλότερη είναι η αυτοαποτελεσματικότητα:
– «Θα μπορέσω να επιτύχω τους περισσότερους από τους στόχους που έχω θέσει για τον εαυτό μου»
– «Όταν αντιμετωπίζω δύσκολα καθήκοντα, είμαι βέβαιος ότι θα τα καταφέρω»
– «Γενικά, πιστεύω ότι μπορώ να επιτύχω αποτελέσματα που είναι σημαντικά για μένα»
– «Πιστεύω ότι μπορώ να πετύχω σχεδόν σε κάθε στόχο που βάζω στο μυαλό μου»
– «Θα μπορέσω να ξεπεράσω με επιτυχία πολλές προκλήσεις»
– «Είμαι βέβαιος ότι μπορώ να αποδώσω αποτελεσματικά σε πολλά διαφορετικά καθήκοντα»
– Σε σύγκριση με άλλους ανθρώπους, μπορώ να κάνω τις περισσότερες εργασίες πολύ καλά»
– «Ακόμα και όταν τα πράγματα είναι δύσκολα, μπορώ να αποδώσω αρκετά καλά»
Αυτοαποτελεσματικότητα έναντι αυτοεκτίμησης
Ο πρωταρχικός λεξικογραφικός ορισμός του όρου αυτοεκτίμηση είναι: ένας ρεαλιστικός σεβασμός ή μια ευνοϊκή εντύπωση για τον εαυτό μας, αυτοσεβασμός. Όπως μπορείτε να δείτε, πουθενά εκεί μέσα δεν γίνεται καμία αναφορά στις ικανότητες ή την επάρκεια κάποιου – ή στην αντίληψή τους, γνωστή και ως αίσθημα αυτοαποτελεσματικότητας. Με απλά λόγια, η αυτοεκτίμηση και η αυτοαποτελεσματικότητα δεν είναι συνώνυμα, δεν είναι καν αλληλοεξαρτώμενα.
Υπάρχουν, με άλλα λόγια, πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν καμία έλλειψη αυτοεκτίμησης ή αυτοαγάπης, που γνωρίζουν ότι είναι καλοί και αξιοπρεπείς άνθρωποι άξιοι σεβασμού, καλοσύνης και δικαιοσύνης, οι οποίοι ωστόσο δεν πιστεύουν ιδιαίτερα στις ικανότητές τους. Η υψηλή αυτοαποτελεσματικότητα μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση, αλλά η αυτοεκτίμηση δεν αποτελεί θεμελιώδες συστατικό της αυτοαποτελεσματικότητας.
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι με πολύ χαμηλή αίσθηση αυτοεκτίμησης τείνουν επίσης να έχουν χαμηλή αυτοαποτελεσματικότητα. Τα καλά νέα είναι ότι η κλίμακα της αυτοαποτελεσματικότητας είναι μεταβαλλόμενη, και όχι μόνο από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά μέσα στον καθένα μας. Μπορείτε να οικοδομήσετε την αυτοαποτελεσματικότητα με την πάροδο του χρόνου, καθώς αντιμετωπίζετε τα δύσκολα καθήκοντα με την πιο αισιόδοξη δυνατή στάση κάθε φορά, εξασκώντας την αυτορρύθμιση έναντι των ανησυχιών και των αρνητικών σκέψεων και πιστεύοντας στον εαυτό σας όσο περισσότερο μπορείτε.
Με προσπάθεια, με την πάροδο του χρόνου θα καλλιεργήσετε την αυτοαποτελεσματικότητα και θα βελτιώσετε τις συναισθηματικές αντιδράσεις που έχετε στα δύσκολα καθήκοντα και τις προκλήσεις, με ευτυχές αποτέλεσμα τα πραγματικά βελτιωμένα αποτελέσματα, και όλα αυτά επειδή αφήνετε το νου και τη δική σας αυτοαποτελεσματικότητα να σας οδηγήσουν.
Εν κατακλείδι, ένα άτομο μπορεί να φτάσει στην επιτυχία, αρκεί πρώτα να πιστέψει ότι η επιτυχία είναι ένα αρκετά πιθανό αποτέλεσμα.
