για τους περισσότερους από εμάς
δεν είναι πως οι στόχοι μας είναι
υπερβολικά ψηλοί
για να τους φτάσουμε,
αλλά ότι είναι
υπερβολικά χαμηλοί
και τους φτάνουμε.
ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ (ΜΙΚΕΛΑΝΤΖΕΛΟ) (1475 – 1564)
Ιταλός ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας και ποιητής, ο αναγεννησιακός καλλιτέχνης Μικελάντζελο Μπουοναρότι είναι μία εξέχουσα μορφή στην ιστορία των εικαστικών τεχνών.
Μία από τις πιο συχνές κριτικές που δέχομαι είναι ότι προσφέρω υπερβολικά πολλές ελπίδες σε ανθρώπους που βρίσκονται σε δεινές συνθήκες, και ότι αυτό θα μπορούσε να αποβεί επικίνδυνο. Παρ’ όλα αυτά, εγώ εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω πώς το να έχει κάποιος πολλές ελπίδες θα μπορούσε να αποβεί επικίνδυνο.
Όταν οι άνθρωποι μου λένε για κάποια ιατρική διάγνωση που θεωρεί την πάθησή τους ανίατη, εγώ τους παροτρύνω να εστιάσουν σε ένα αποτέλεσμα εξ ολοκλήρου αντίθετο από το προβλεπόμενο. Τους μιλώ συχνά για τον νόμο εκείνο που καθιστά τα θαύματα δυνατά, από την αρχή του χρόνου. Τους εξηγώ ότι ο νόμος αυτός ουδέποτε καταργήθηκε και πως εξακολουθεί να ισχύει. Αναφέρω περιπτώσεις ανθρώπων που, ενώ τους έδιναν έξι μήνες ζωής και τους έστειλαν στα σπίτια τους για να πεθάνουν, εκείνοι απελευθερώθκαν τόσο από την ασθένειά τους όσο και από τη διάγνωση. Λαμβάνω καθημερινά επιστολές από ανθρώπους οι οποίοι αρνήθηκαν να αποδεχτούν τις αρνητικές προγνώσεις και τις λιγοστές ελπίδες που άλλοι είχαν καθορίσει γι’ αυτούς, και σε αυτές τις επιστολές μου περιγράφουν πόσο ευγνώμονες ήταν για το μήνυμα ελπίδας που τους έδωσα στους δύσκο λους καιρούς.
Πιστεύω πως ο Μιχαήλ Άγγελος, που πέθανε μόλις λίγες ημέρες προτού συμπληρώσει τα ογδόντα εννέα χρόνια του, φιλοτεχνώντας αγάλματα και πίνακες και επίσης συγγράφοντας και σχεδιάζοντας μέχρι την τελευταία στιγμή –σε μία εποχή όπου η ηλικία των ενενήντα ετών υπερέβαινε κατά εξήντα περίπου χρόνια τον μέσο όρο ζωής- μιλά μέσα από το περίφημο αυτό χωρίο του έργου του για την ιδέα να έχουμε υψηλούς στόχους και μεγάλες ελπίδες. Ο κίνδυνος δεν καραδοκεί στις μεγάλες ελπίδες, ούτε καν στις απατηλές, αλλά στις υπερβολικά μικρές ή στην απουσία ελπίδας. Αυτή η τελευταία εξαλείφει τους στόχους και τα σχέδιά μας προτού καν προσπαθήσουμε να τα υπολογίσουμε.
Αυτό δεν αφορά μόνο την ανάρρωση από τις σωματικές ασθένειες, αλλά περιλαμβάνει στην κυριολεξία τα πάντα.
Ο κόσμος είναι γεμάτος ανθρώπους που στόχευσαν χαμηλά και η σκέψη τους στάθηκε πάντοτε άτολμη, και που θέλουν να επιβά λουν αυτόν τον μηδαμινό τρόπο σκέψης σε οποιονδήποτε τους δίνει κάποια σημασία. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι η παραίτηση ή το να προδιαγράφουμε πολύ στενά όρια για τον εαυτό μας, με υπερβολικά χαμηλές προσδοκίες.
Ακούστε με προσοχή τον Μιχαήλ Άγγελο, τον άνθρωπο που θεωρείται από πολλούς ως ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών. Θυμάμαι τον εαυτό μου να στέκεται καθηλωμένος μπροστά στο άγαλμα του Δαβίδ στη Φλωρεντία. Το μέγεθος, το μεγαλείο, το πνεύμα που έμοιαζε να ξεπηδά κατευθείαν από το μάρμαρο, ήταν ο ίδιος ο Μιχαήλ Άγγελος που έλεγε σε όλους εμάς: «Στόχευε ψηλά». Όταν τον είχαν ρωτήσει πώς κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα τέτοιο αριστούργημα, εκείνος απάντησε πως ο Δαβίδ βρισκόταν ήδη μέσα στο μάρμαρο κι εκείνος έπρεπε απλώς να αφαιρέσει με τη σμίλη του ό,τι περίσσευε ώστε να του επιτρέψει να απελευθερωθεί. Υψηλός στόχος, μα την αλήθεια. Και μια που μιλάμε για ύψος, ρίξτε κάποια φορά μια ματιά στην Καπέλα Σιξτίνα, όπου ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε την οροφή, ξαπλωμένος ανάσκελα και δουλεύοντας σε καθημερινή βάση επί τέσσερα ολόκληρα χρόνια, από το 1508 ως το 1512. Ήταν ένα πλάνο που καλλιτέχνες μικρότερου μεγέθους θα είχαν θεωρήσει ανέφικτο, όμως Ο Μιχαήλ Άγγελος το ανέλαβε, όπως και πολλά άλλα εξίσου μεγαλόπνοα σχέδια, στη διάρκεια μιας ζωής γεμάτης ενέργεια, τεράστιο ταλέντο και φυσικά, υψηλούς στόχους.
Η συμβουλή του Μιχαήλ Άγγελου μπορεί να εφαρμοστεί σήμερα στη ζωή σας με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ίσχυε και τότε για τη δική του ζωή, εδώ και περισσότερα από πεντακόσια χρόνια . Ποτέ μην ακούσετε αυτούς που προσπαθούν να σας επηρεάσουν με τον πεσιμισμό τους. Έχετε απόλυτη εμπιστοσύνη στην ικανότητά σας να νιώσετε κι εσείς την αγάπη που ακτινοβολεί μέσα από τον Δαβίδ ή τη Μαντόνα και το Βρέφος ή τις ουράνιες νωπογραφίες στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Η αγάπη είναι η συνειδητή επαφή σας με τον καλλιτέχνη ο οποίος μοιράστηκε το ίδιο συμπαντικό πνεύμα ενότητας με εσάς και με κάθε άλλη ανθρώπινη ύπαρξη που βάδισε ποτέ επάνω στη γη.
Στοχεύετε ψηλά, αρνηθείτε να έχετε περιορισμένες σκέψεις και χαμηλές προσδοκίες, και, πάνω απ’ όλα, μην πλανηθείτε από την ανόητη ιδέα πως είναι επικίνδυνο να έχετε υπερβολικές ελπίδες.
