Στην πραγματικότητα, έως και 3 στα 5 άτομα με κατάθλιψη μπορεί να τις εμφανίσουν. Πιστεύεται ότι αυτά τα προβλήματα μνήμης σχετίζονται με τις αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας που συμβαίνουν λόγω της κατάθλιψης.
Τα προβλήματα μνήμης μπορεί να εμφανιστούν όταν αρχίζει η κατάθλιψη και μπορεί να επιμείνουν, ακόμη και όταν άλλα καταθλιπτικά συμπτώματα έχουν βελτιωθεί. Συνήθως, είναι η μνήμη εργασίας μας που επηρεάζεται. Αυτή είναι η βραχυπρόθεσμη μνήμη που χρησιμοποιούμε για να θυμόμαστε στοιχεία από τη μία στιγμή στην άλλη – και τα προβλήματα με αυτήν μπορεί να δυσχεράνουν τη συγκέντρωση ή τη λήψη αποφάσεων. Στην πραγματικότητα, συχνά επηρεάζονται πολλές γνωστικές λειτουργίες, όπως ο χρόνος απόκρισης, η προσοχή και ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων και η συλλογιστική. Η κατάθλιψη δυσκολεύει επίσης τον εγκέφαλό μας να αλλάξει μεταξύ εργασιών και να αναστείλει αυτό που μπορεί να είναι σπασμωδικές αντιδράσεις.
Η σοβαρότητα των προβλημάτων μνήμης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Αλλά ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι γνωστικές διαταραχές τείνουν να είναι μικρότερες στο πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης, ενώ χειρότερα προβλήματα μνήμης έχουν παρατηρηθεί με πιο σοβαρά καταθλιπτικά συμπτώματα και επαναλαμβανόμενα επεισόδια κακής διάθεσης. Αυτές οι επιπτώσεις στη μνήμη μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και όταν υπάρχουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα κατάθλιψης.
Δομή και λειτουργία του εγκεφάλου
Η κατάθλιψη συνδέεται με εκτεταμένες αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου – συμπεριλαμβανομένου του προμετωπιαίου φλοιού, του ιππόκαμπου και της αμυγδαλής. Όλες αυτές οι περιοχές εμπλέκονται στη νόηση, την εκτελεστική λειτουργία (όπως ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων και η συλλογιστική) και την επεξεργασία των συναισθημάτων.
Οι περιοχές αυτές συνδέονται μεταξύ τους μέσω νευρωνικών κυκλωμάτων και στέλνουν και λαμβάνουν μηνύματα η μία από την άλλη, οπότε τα προβλήματα σε μια περιοχή θα επηρεάσουν τις άλλες. Επιπλέον, τα νευρωνικά μονοπάτια που είναι υπεύθυνα για τη νόηση και την επεξεργασία των συναισθημάτων επικαλύπτονται με εκείνα που ελέγχουν τα συστήματα απόκρισης στο στρες. Έτσι, οι περίοδοι υψηλού στρες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη γνωστική λειτουργία και να επιδεινώσουν τη διάθεση.
Οι αλλαγές σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου που παρατηρούνται στην κατάθλιψη μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο πόσο καλά λειτουργεί ο εγκέφαλός μας κατά τη διάρκεια εργασιών μνήμης. Για παράδειγμα, τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά μικρότερο ιππόκαμπο και είχαν αυξημένη δραστηριότητα που εκτεινόταν από τον προμετωπιαίο φλοιό κατά τη διάρκεια ενός έργου που απαιτούσε μνήμη εργασίας στην οποία τους ζητήθηκε να θυμηθούν συγκεκριμένα γράμματα. Αυτό σήμαινε ότι οι εγκέφαλοι των ατόμων με κατάθλιψη έπρεπε να εργαστούν σκληρότερα κατά τη διάρκεια της εργασίας μνήμης επιστρατεύοντας τη βοήθεια πρόσθετων περιοχών του εγκεφάλου για να αποδώσουν στο ίδιο επίπεδο με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν κατάθλιψη.
Τα μονοπάτια που συνδέουν τη νόηση (συμπεριλαμβανομένης της μνήμης) και το συναίσθημα χρησιμοποιούν χημικούς αγγελιοφόρους – όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη και το γλουταμικό – οι οποίοι επιτρέπουν στους νευρώνες αυτών των περιοχών του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεδομένου ότι τα συστήματα αγγελιοφόρων του εγκεφάλου αλληλοεπιδρούν συνεχώς μεταξύ τους, οι αλλαγές σε αυτά σημαίνουν ότι οι νευρώνες μας μπορεί να είναι λιγότερο ικανοί να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτό μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μνήμη μας.
Μνήμη εργασίας
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει ένα άτομο που παλεύει με την κατάθλιψη για να βελτιώσει τη μνήμη του.
Για παράδειγμα, η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι ωφελεί τη μνήμη εργασίας, την ταχύτητα επεξεργασίας και την προσοχή. Θεωρείται ότι η άσκηση απελευθερώνει εγκεφαλικούς αγγελιοφόρους (συμπεριλαμβανομένης της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης) και αυξάνει την ενεργοποίηση στον φλοιό του εγκεφάλου. Αυτά τα δύο αυξάνουν την ανάπτυξη νέων νευρώνων και την πλαστικότητα του εγκεφάλου (την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει, να προσαρμόζεται και να αναπτύσσεται). Όλα αυτά είναι σημαντικά για την καλή μνήμη.
Η αυξημένη ενεργοποίηση στον προμετωπιαίο φλοιό, η οποία θα μπορούσε να συνδεθεί με τη βελτίωση της ανταπόκρισης και της ευελιξίας, δύο σημαντικές πτυχές της νόησης και της διάθεσης. Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης – όπως γνωστικές ασκήσεις ή παιχνίδια, που συνήθως γίνονται σε υπολογιστή – μπορούν ακόμη και να βελτιώσουν τη μνήμη εργασίας και την προσοχή.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της μνήμης εργασίας. Τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονινεργικών-νοραδρενεργικών ουσιών (SNRI), σχετίζονται επίσης με βελτιώσεις στον προγραμματισμό, τη λήψη αποφάσεων και τη συλλογιστική – αν και τα ευρήματα αυτά είναι μικτά και μπορεί να μην λειτουργούν τόσο καλά για τους ηλικιωμένους. Οι νέες θεραπείες διέγερσης του εγκεφάλου, οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι νευρώνες μπορούν να στέλνουν σήματα, έχουν επίσης συσχετιστεί με βελτιώσεις στις γνωστικές λειτουργίες.
Τα προβλήματα μνήμης μπορεί να είναι ένα κοινό σύμπτωμα της κατάθλιψης και μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή, συμπεριλαμβανομένου του πόσο καλά αποδίδουμε στην εργασία και στις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξετάζονται τα προβλήματα μνήμης μαζί με άλλα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης – όπως η διαταραγμένη διάθεση – για τη βελτίωση της θεραπείας και την πρόληψη της υποτροπής.
